روانشناسی صنعتی و سازمانی علمی است که به اندازه کافی به آن بها داده نشده است. در دنیای امروز برای این‌که سازمان‌ها سرپا بمانند و در میان دنیایی از رقابت‌ها و چالش‌ها، بهترین سودآوری را داشته باشند، به متخصصان ماهر در زمینه روانشناسی صنعتی سازمانی نیاز دارند تا به آن‌ها در راستای تشخیص و برآورده کردن نیازهای متنوع نیروی کار چند نسلی و چندفرهنگی کمک کنند. از سویی دیگر این افراد به سازمان‌ها کمک می‌کنند تا بتوانند فرآیندهای کارآمد و موثر را ایجاد و حفظ کرده و در فضای رقابتی باقی بمانند.
در مجموع تخصص روانشناسی صنعتی سازمانی(که به آن روانشناسی I/O هم گفته می‌شود) به موضوعاتی مانند استخدام، انتخاب و جابه‌جایی، آموزش و توسعه، سنجش عملکرد، انگیزش و سیستم‌های پاداش در محل کار، کیفیت زندگی کاری، ساختار کار و عوامل انسانی، توسعه سازمانی و رفتار مصرف کننده می‌پردازد. روانشناسان I/O به طور کلی وظیفه دارند تا به کارکنان و سازمان‌ها برای ایجاد شیوه‌های پایدار برای بهبود محل کار کارکنان و ایجاد فرآیندهای کارآمد برای بهبود بهره‌وری و سودآوری کمک کنند.
بنابراین در این‌جا، تعریف دقیقی از روانشناسی صنعتی سازمانی را ارائه می‌کنیم و پس از آن به بررسی حوزه‌های عملکردی، اهداف و خدمات این علم روانشناسی می‌پردازیم. تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید تا به اهمیت روانشناسی صنعتی سازمانی در بهبود عملکرد کسب و کارتان و سودآوری بیشتر پی ببرید.
تعریف روانشناسی صنعتی سازمانی
روانشناسی از علوم پایه‌ای است که با توجه به مکان، زمان و شخصیت‌های مختلف، از گرایش‌ها و زیرشاخه‌های متعددی تشکیل می‌شود. یکی از زیر شاخه‌های مهم و اساسی این رشته، روانشناسی صنعتی سازمانی است. در گرایش روانشناسی صنعتی سازمانی مطالعاتی علمی، بر روی رفتار انسان در سازمان‌ها و محل کارشان انجام می‌شود. تمرکز اصلی این زیرشاخه بر استخراج اصول رفتار فردی، گروهی و سازمانی است و بر روی حل مشکلات کار متمرکز است.
البته روانشناسی I/O خود از دو بخش سازمانی و صنعتی تشکیل شده است.
- بخش سازمانی آن در راستای بهبود روابط و عملکرد سازمانی، مطالعاتی بر روی ساختار یک سازمان و روش‌هایی که افراد در آن با هم تعامل دارند، انجام می‌دهد.
- بخش صنعتی این زیر شاخه از علم روانشناسی، بیشتر بر روی روحیات و رفتار افراد با شغل انتخابی آن‌ها تمرکز دارد. در این بخش از روانشناسی که با عنوان روانشناسی پرسنل هم شناخته می‌شود، شخصیت هر یک از کارکنان را ارزیابی کرده ومشاغلی که در آن عملکرد بهتری دارند را با آن‌ها تطابق می‌دهد.
بنابراین تفاوت معناداری بین روانشناسی صنعتی و روانشناسی سازمانی وجود دارد. بخش صنعتی، تمام سطوح را بررسی کرده و بیشتر بر رهبری تمرکز دارد. در حالی‌که روانشناسی سازمانی نحوه عملکرد کارکنان و کسب و کارها را مطالعه کرده و پیشنهادهای مفید در مورد شیوه‌های مدیریتی شرکت و دیگر موارد را ارائه می‌کنند.
حوزه‌های اصلی روانشناسی صنعتی و سازمانی
برای مشخص کردن حوزه‌های اصلی روانشناسی صنعتی و سازمانی، بهتر است ابتدا با مسئولیت‌های یک روانشناس صنعتی و سازمانی آشنا شوید و پس از آن، حوزه‌های اصلی آن را بررسی کنیم.
در حقیقت روانشناسان صنعتی سازمانی با مطالعه رفتار فردی کارکنان و بررسی شرایط سازمان، اصول روانشناختی مناسب را به کار می‌گیرند. در مجموع یک روانشناس صنعتی موظف است تا سبک‌های مدیریتی، انتظارات شرکت، موقعیت‌های اجتماعی و ساختار سازمانی را در آن ارگان ارزیابی کند و بر اساس یافته‌های خود، پس از بررسی‌های انجام شده، عملکرد شغلی فردی و سلامت کلی اعضای تیم را بهبود بخشد و با بهره‌مندی از نیروی کار سالم و شاداب‌تر، شرکت را به سازمانی با ثبات بیشتر و بهره‌وری بالاتر تبدیل کند.
یک روانشناس صنعتی سازمانی با بخش منابع انسانی سازمان کار می‌کند تا رضایت شغلی و عملکرد کارکنان و محیط کار آن‌ها را به صورت مستقیم مشاهده کند. هم‌چنین روانشناس صنعتی سازمانی، آموزش کارکنان، ارزیابی عملکرد، شیوه‌ها و تکنیک‌های استخدام شرکت را در دستور کار خود قرار داده و در نهایت با ارزیابی انگیزه و بهره‌وری هر کارمند، شرکت را به مکانی بهتر برای کار تبدیل خواهد کرد.
با توجه به مشخص شدن وظایف روانشناسان صنعتی سازمانی، در این بخش از مقاله می‌خواهیم، سرفصل‌های حوزه‌های اصلی روانشناسی صنعتی و سازمانی را بررسی کنیم.
- شناسایی نیازهای آموزشی و توسعه
- بهینه سازی کیفیت زندگی کاری
- تدوین و اجرای برنامه های آموزشی و ارزیابی اثر بخشی آن‌ها
- مربیگری کارکنان و رهبران سازمان
- تدوین معیارهایی برای ارزیابی عملکرد افراد و سازمان‌ها
- ارزیابی الویت‌های مصرف‌کننده، رضایت مشتری و استراتژی‌های بازار
با توجه به موارد ذکر شده روانشناسان صنعتی می توانند در انجام وظایف زیر به سازمان‌ها کمک کنند.
استخدام
روانشناسان صنعتی سازمانی با مطالعه فرهنگ و فرآیندهای کاری یک شرکت، مناسب‌ترین کارمند را که با چارچوب فعلی کسب و کار سازمان مطابقت دارد، انتخاب خواهند کرد و در فرآیند استخدام با طرح سؤالات مصاحبه به مدیران کمک می کنند تا بهترین گزینه را برای موقعیت‌های خاص شناسایی کنند. هنگامی که از این شاخه از روانشناسی، برای استخدام استفاده می کنید، باید ارزش‌ها، شخصیت و انگیزه متقاضی در نظر گرفته شود.
آموزش
برای این‌که کارها پیشرفت خوبی داشته باشند، باید کارکنان مهارت و دانش شغلی مناسب و کافی داشته باشند. در همین‌راستا روانشناسان می‌توانند مهارت‌های کارکنان را بشناسند و در صورت نیاز آموزش‌های موثری را برای کارمندان در نظر بگیرند.
کارایی کارکنان
روانشناسان صنعتی سازمانی با مطالعه رفتار افراد در تمام سطوح شرکت، می‌توانند راه‌هایی برای کارآمدتر کردن مشاغل و بهره‌وری بیشتر کارکنان شناسایی کنند.
رضایت کارکنان
روانشناسان رفتارها و نگرش‌های کارکنان را برای سنجش رضایت کلی کارکنان مطالعه می‌کنند و با استفاده از یافته‌های خود، تغییراتی را برای بهبود رفاه و شادی کارکنان در محل کار پیشنهاد می‌دهند.
تعادل بین کار و زندگی
اگر روانشناسان متوجه شدند که کارکنان ناراضی هستند، ممکن است اجرای برنامه‌های تعادل بین کار و زندگی را پیشنهاد کنند. بهبود تعادل کار و زندگی کارکنان به سازمان کمک می‌کند تا نتیجه بهتری از عملکرد کارکنانش به دست آورد. برنامه‌های موفقیت‌آمیز تعادل بین کار و زندگی، نرخ ترک شغل و فرسودگی شغلی را کاهش می‌دهد و هم‌چنین انگیزه و تعهد را افزایش می‌دهد.
کاهش استرس شغلی
زمانی که افراد آموزش‌های لازم ببینند و بر اساس روحیات، دانش و تجربیات‌شان در جایگاه شغلی مناسب قرار گیرند، در حین انجام کار کم‌تر دچار استرس شده و در واقع از شغل خود نهایت لذت را می‌برند.
هدف از ایجاد روانشناسی صنعتی و سازمانی چیست؟
شاید در یک نگاه کلی مسئله سودآوری تنها عامل تعیین‌کننده یک کسب و کار موفق باشد، اما باید به این نکته توجه داشت که سودآوری تنها راه را، برای رشد هموار کرده و در بازار رقابت کاربرد ندارد.
از این‌رو برای این‌که در یک کسب و کار، سود خوبی نصیبمان شود، نیاز به موارد زیر خواهیم داشت.
- یک محصول خوب داشته باشیم.
- تیم هایی که به خوبی ارتباط برقرار می کنند.
- کارکنانی با انگیزه، آموزش دیده و متعهد در راستای برآورده شدن اهداف شرکت
در مجموع برای داشتن یک کسب و کار موفق باید از روانشناسی صنعتی سازماتی کمک گرفت تا به کمک آن، بتوان پویایی‌های فردی، گروهی و سازمانی را ارزیابی کرد و با استفاده از نتایج به دست آمده، راه حل‌هایی را که رفاه و عملکرد یک سازمان و کارکنان آن را بهبود می‌بخشد، ارائه کند.
روانشناسان I/O سوالاتی از این قبیل که تصمیمات چگونه گرفته می‌شوند؟ ارتباط چقدر موثر است؟ اعضای تیم چگونه تعامل و همکاری می‌کنند؟ مطرح خواهند کرد و با یافتن جواب به این سؤالات و بسیاری سؤالات دیگر به صاحبان مشاغل در ارزیابی این‌که، کدام یک از سیستم‌ها و فعالیت‌ها نیاز به تغییر دارند تا عملکرد شرکت بهتر شود، کمک می‌کنند.
با توجه به موارد ذکر شده روانشناسی صنعتی سازمانی اهداف زیر را دنبال می‌کند.
درک روابط انسانی
به کمک روانشناسان صنعتی و سازمانی می‌توان به درک بهتری از روابط انسانی و رفتار موجود بین کارمندان رسید و بدون شک این درک، کمک به رشد و ارتقا سطح کارایی مدیریت می‌کند.
مهندسی انسانی
مهندسی انسانی دانشی است که اطلاعاتی مربوط به خصوصیات جسمی و روانی افراد را دریافت کرده و پس از آن سیستم‌ها و دستگاه‌های متناسب با انسان‌های موجود در مجموعه را طراحی می‌کند.
استخدام و انتخاب افراد مناسب
پیش از استخدام می‌توان با استفاده از تست‌های روانشناسی و مصاحبه‌های تخصصی شخصیت شناسی، هر فرد را در بهترین جایگاه شغلی متناسب با استعداد و توانایی‌هایش قرار داد.
آموزش و توسعه پرسنل
یک روانشناس صنعتی سازمانی، با توجه به رفتارها و تفاوت‌های فردی، اهداف آموزشی سازمان را پیدا می‌کنند و با این سنجش اولیه، برای رسیدن به سطح کارآمد مورد انتظار سازمان، دستورالعمل‌های لازم را اجرا می‌کنند.
انگیزه و روحیه کارمندان
روانشناسان با تشخیص صحیح نیازها و انگیزه‌های یک فرد، مشوق‌های مالی و غیر مالی را توسط مدیریت منابع انسانی ایجاد می‌کنند و بدین روش انگیزه و روحیه کارمندان را در راستای بهره‌وری بهتر بالا می‌برند.
پیشگیری از حوادث
بسیاری از حوادث صنعتی و سازمانی که معمولا ناشی از خستگی و کسالت کارمندان است، قابل پیشگیری است. برای رفع این مشکل هم در روانشناسی صنعتی سازمانی باید افراد مشکل‌دار و عوامل ناشی از کسالت و خستگی را شناخت و پس از آن باید برای پیشگیری از حوادث احتمالی راه حل مناسب را پیدا کرد.
چه شرکت‌هایی به روانشناسی صنعتی نیاز دارند؟
اگر صاحب یک کسب و کار کوچک با 5 تا 10 کارمند هستید، استخدام یک روانشناس I/O ممکن است ارزش سرمایه گذاری نداشته باشد. اما استفاده از این روانشناسان برای مشاغل متوسط و بزرگ، در راستای افزایش رضایت و بهره‌وری کارکنان، ارزشمند است.
روانشناسان داخلی در مقابل مشاوران
با توجه به مقیاس شرکت و کاری که در آن انجام می‌شود، ممکن است، استفاده از یک مشاور، مناسب تر از یک روانشناس داخلی باشد. در این‌جا چند دستورالعمل برای استخدام وجود دارد.
روانشناسان داخلی: اگر یک سازمان بزرگ یا جهانی دارید و می‌خواهید برنامه‌های آموزشی مستمری را توسعه دهید یا نیاز به انجام مطالعات طولانی‌مدت در مورد فرهنگ محل کار در مکان‌های مختلف دارید، روانشناسان داخلی انتخاب بهتری هستند.
مشاوران I/O: حال اگر سازمان کوچک‌تری دارید، مشاوران I/O انتخاب بهتری هستند، زیرا می خواهید فقط یک حوزه یا یک بخش خاص را بررسی کنید و فقط به اطلاعات محدودی نیاز دارید.
خدمات روانشناسی صنعتی سازمانی
اهمیت مشاوره و روانشناسی در پیشگیری از آسیب‌ها و ارتقا سطح بهداشت روان سازمان، کارکنان و حتی خانواده‌های کارکنان یک مجموعه غیر قابل انکار است و در واقع روانشناسان سازمانی و صنعتی، با برخورداری از اصول علمی، خدمات زیر را ارائه می‌دهند.
- به حل و فصل مشکلات فردی و اجتماعی کارکنان می‌پردازند.
- تخصص و توان کارکنان را با اهداف و ماموریت‌های سازمان هم‌سو می‌کنند.
- رضایت کارکنان را بهبود می‌بخشند.
- با شناخت منابع انسانی، کمک به توسعه و پیشگیری از فرسودگی آن می‌کنند.
- انگیزه کارکنان را افزایش می‌دهند.
- کیفیت محیط کار را بهبود می‌بخشند.
- از پیری زودرس سازمان جلوگیری می‌کنند.
لازم به ذکر است با استفاده از خدمات روانشناسی صنعتی سازمانی، می‌توان بهره‌وری، سلامت و شادابی را در بین کارکنان و سازمان تضمین کرد. این امر به نوبه خود منجر به ایجاد شایستگی در کارکنان شده و باعث سرعت بخشیدن به اجرای برنامه‌های سازمان و در نهایت موفقیت سازمان می‌شود.
مشاوره صنعتی سازمانی زیما
با خواندن این مقاله به اهمیت مشاوره صنعتی سازمانی، برای پیشرفت و سودآوری در دنیای پر تلاطم کسب و کارها و رقابت میان مشاغل مختلف پی بردیم. بنابراین تا دیر نشده، بهتر است برای رونق بیشتر و افزایش بهره‌وری در سازمان‌ها و شرکت‌هایمان از مشاورین حرفه‌ای و کاربلد در این حوزه کمک بگیریم. مشاوره صنعتی و سازمانی زیما هم از جمله مراکز معتبر و شناخته شده‌ای است که در این امر با کادری مجرب و حرفه‌ای، به شما کمک خواهد کرد. در پایان هم، کسب و کاری پر رونق، همراه با محیط کاری سرزنده و پویا را برای شما آرزومندیم.
منابع
0 Comments