آشنایی با انواع اختلال روانی

اختلال روانی چیه؟

اختلال های روانی الگوهایی از علائم رفتاری یا روانی هستن که بر بخش‌های مختلف زندگی تأثیر میزارن. این اختلالات برای فردی که علائم را تجربه میکنه، ناراحتی ایجاد میکنن.

اختلالات روانی (یا بیماری‌های روانی) شرایطی هستن که بر تفکر، احساس، خلق و خو و رفتار فرد تأثیر میزارن. ممکن گاه به گاه یا طولانی مدت (مزمن) باشن و روی توانایی فرد در ارتباط با دیگران و عملکرد روزانش تأثیر بزارن.

صدها شرایط متمایز برای اختلال روانی وجود داره، اضطراب و افسردگی از رایج‌ترین انواع بیماری‌های روانی هستن که افراد تجربه می کنن.

اختلال رشد عصبی

 اختلال رشد عصبی اختلال هایی هستن، که معمولاً در دوران نوزادی، کودکی یا نوجوانی قابل تشخیص هستن. این اختلالات روانی عبارتند از:

اختلال رشد فکری

اختلال رشد فکری، ناتوانی ذهنی نامیده میشه. منشا این نوع اختلال رشدی قبل از سن 18 سالگی هست و با محدودیت‌هایی در عملکرد عقلانی و رفتارهای انطباقی مشخص میشه.

محدودیت‌های عملکرد فکری اغلب اوقات از طریق استفاده از تست‌های IQ شناسایی میشن، نمره IQ  زیر 70 اغلب نشان‌دهنده وجود یک محدودیت هست. رفتارهای انطباقی روفتارهایی هستن که شامل مهارت‌های عملی و روزمره مانند مراقبت از خود ، تعامل اجتماعی و مهارت‌های زندگی میشن. 

تاخیر رشد جهانی 

این تشخیص برای ناتوانی‌های رشدی در کودکان زیر پنج سال هست. چنین تاخیرهایی به شناخت ، عملکرد اجتماعی، گفتار، زبان و مهارت های حرکتی مربوط میشه.

و به عنوان یک تشخیص موقت، برای کودکانی که هنوز برای انجام تست‌های استاندارد IQ بسیار کوچک هستن، انجام میشه. زمانی که کودکان به سنی برسن که بتونن یک تست استاندارد هوش رو انجام بدن، ممکن تشخیص اختلال رشد فکری باشه.

اختلالات ارتباطی 

اختلال ارتباطی بر توانایی استفاده، درک یا تشخیص زبان و گفتار تأثیر می گذارند. چهار نوع مختلف از اختلالات ارتباطی شناسایی شدن: اختلال زبان، اختلال صدای گفتار، اختلال روانی در دوران کودکی (لکنت)، و اختلال ارتباط اجتماعی (عملی).

انواع اختلال ارتباطی

طیف اوتیسم 

اوتیسم با کمبودهای مداوم در تعامل اجتماعی و ارتباطات در حوزه های مختلف زندگی و الگوهای محدود و تکراری رفتارها مشخص میشه.علائم اختلال طیف اوتیسم باید در دوره اولیه رشد وجود داشته باشه و این علائم باید باعث آسیب قابل توجهی در زمینه‌های مهم زندگی از جمله عملکرد اجتماعی و شغلی بشه.

اختلال نقص توجه-بیش فعالی (ADHD)

ADHD با الگوی مداوم بیش فعالی و تکانشگری یا بی توجهی مشخص میشه و در عملکرد اختلال ایجاد میکنه و خودش رو در دو یا چند موقعیت مانند خانه، محل کار، مدرسه و موقعیت های اجتماعی نشان میده. تعدادی از علائم باید قبل از 12 سالگی وجود داشته باشه و این علائم باید تأثیر منفی بر عملکرد اجتماعی، شغلی یا تحصیلی داشته باشن.

دوقطبی و اختلالات مرتبط

اختلال دوقطبی با تغییرات خلقی و همچنین تغییر در فعالیت و سطح انرژی مشخص میشه. این اختلال اغلب شامل تجربه تغییرات بین خلق و خوی بالا و دوره های افسردگی هست. چنین خلق و خوی بالا رو میشه شیدایی یا هیپومانیا.

شیدایی

شیدایی با یک دوره مشخص خلق و خوی بالا، گسترده یا تحریک پذیر همراه با افزایش فعالیت و انرژی مشخص میشه. دوره‌های شیدایی گاهی اوقات با احساس حواس پرتی، تحریک پذیری و اعتماد به نفس بیش از حد مشخص میشه.

افرادی که شیدایی را تجربه می‌کنن، بیشتر مستعد شرکت در فعالیت‎هایی هستن که ممکنه پیامدهای منفی درازمدت داشته باشه، مانند قمار و خرید ولگردی .

هنگامی که شیدایی پیشرفت میکنه، احتمال بروز علائم روان پریشی مانند هذیان‌های بزرگ و توهم هم وجود داره. در حالی که شیدایی با اختلال دوقطبی I رخ میده، هیپومانیا نشانگر دوقطبی II هست.

دوره های هیپومانیک با افزایش، خلق و خوی باز یا تحریک‌پذیر مانند دوره‌های شیدایی مشخص میشه. با این حال، هیپومانیا نسبت به شیدایی شدیدتر و عموماً کوتاه‌تر هست.

اپیزودهای افسردگی

این اپیزودها با احساس خلق افسرده یا غمگین همراهِ با عدم علاقه به فعالیت مشخص میشه. آنها همچنین شامل احساس گناه ، خستگی و تحریک پذیری باشه. در طول یک دوره افسردگی، افراد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن علاقه خود رو به فعالیت‎‌هایی که قبلاً از آنها لذت میبردن از دست بدن، مشکلات خواب روتجربه کنن و حتی به فکر خودکشی بیفتن.

هر دو دوره شیدایی و افسردگی میتونه هم برای فردی که این علائم رو تجربه میکنه و هم برای خانواده، دوستان و سایر عزیزانی که این رفتارها و تغییرات خلقی رو مشاهده میکنن ترسناک باشه. خوشبختانه، درمان‌های مناسب و مؤثر، که اغلب شامل داروها و روان‌درمانی میشه، میتونه به افراد مبتلا به اختلال دوقطبی کمک کنه تا علائم خود رو با موفقیت مدیریت کنن.

اختلال اضطرابی

اختلالات اضطرابی با ترس بیش از حد و مداوم، نگرانی، اضطراب و اختلالات رفتاری مرتبط مشخص میشه. احساس ترس یک پاسخ عاطفی به تهدید هست. این تهدید میتونه واقعی یادرک شده باشه. اضطراب شامل این پیش‌بینیه که ممکن تهدیدی در آینده ایجاد بشه. انواع اختلالات اضطرابی عبارتند از:

اضطراب فراگیر (GAD)

این اختلال با نگرانی بیش از حد در مورد رویدادهای روزمره مشخص میشه. در حالی که خیلی از این استرس‌ها و نگرانی‌ها بخش رایج زندگی هستن، GAD شامل نگرانی‌هایی که به قدری بیش از حده که در بهزیستی و عملکرد فرد اختلال ایجاد میکنه. 

اضطراب اجتماعی 

اختلال اضطراب اجتماعی یک اختلال روانی نسبتاً رایجه که شامل ترس غیرمنطقی از تماشا، قضاوت، تحقیر و یا خجالت میشه. اضطراب ناشی از این اختلال میتونه تأثیر زیادی بر زندگی فرد داشته باشه و عملکرد اون در مدرسه، محل کار و سایر محیط‌های اجتماعی رو با مشکل مواجه کنه.

فوبیای خاص 

این فوبیا شامل ترس شدید از یک شی یا موقعیت خاص در محیط هست. برخی از نمونه‌های فوبیای خاص رایج عبارتند از ترس از عنکبوت، ترس از ارتفاع یا ترس از مار. 

چهار نوع اصلی فوبیای خاص شامل رویدادهای طبیعی (رعد، رعد و برق، گردباد)، پزشکی (روش‌های پزشکی، روش‌های دندانپزشکی، تجهیزات پزشکی)، حیوانات (سگ، مار، حشرات)، و موقعیتی (فضاهای کوچک، خروج از خانه، رانندگی) هست.

افراد مبتلا به فوبیا هنگام مواجهه با شی یا موقعیت ترسناک ممکن حالت تهوع، لرزش، ضربان قلب سریع و حتی ترس از مرگ رو تجربه کنن.

اختلال هراس 

این اختلال روانپزشکی با حملات پانیک مشخص میشه که ممکن بدون هیچ دلیلی به نظر برسه. به همین دلیل، افراد مبتلا به اختلال پانیک اغلب در مورد احتمال ابتلا به حمله پانیک دیگر دچار اضطراب و مشغله میشن. و شروع به اجتناب از موقعیت‌هایی می‌کنن که در گذشته رخ داده یا ممکن هست در آینده رخ بده میکنن. آسیب‌های قابل توجهی در بسیاری از زمینه‌های زندگی روزمره ایجاد بشه و انجام کارهای روزمره رو دشوار کنه.

اختلال اضطراب جدایی 

اضطراب جدایی نوعی اختلال اضطرابیه که مقدار بیش از حد ترس یا اضطراب مربوط به جدا شدن از چهره‌های آشنا و دلبستگی هست. مردم اغلب با اضطراب جدایی آشنا هستن چون به ترس کودکان خردسال از جدا بودن از والدین مربوط میشه، اما بزرگسالان هم میتونن تجربه‌اش کنن.

فردی که این علائم رو تجربه میکنه ممکن از دور شدن از خانه، رفتن به مدرسه یا ازدواج اجتناب کنه تا در مجاورت شخصیتی که بهش دلبستگی داره قرار بگیره.

اختلالات مرتبط با تروما و استرس

اختلال مربوط به تروما و عوامل استرس‌زا، در معرض یک رویداد استرس‌زا یا آسیب‌زا قرار گرفتن رو نشون میدن. این موارد قبلاً با اختلالات اضطرابی گروه بندی میشدن. اختلالات موجود در این دسته عبارتند از:

استرس حاد

اختلال استرس حاد، با اضطراب شدید تا یک ماه پس از قرار گرفتن در معرض یک وضعیت آسیب‌زا مشخص میشه. برخی از نمونه‌های رویدادهای آسیب‌زا عبارتند از بلایای طبیعی ، جنگ ، تصادفات و مشاهده مرگ.

فرد علائم تجزیه‌ای، مثل احساس واقعیت تغییر یافته، ناتوانی در به خاطر سپردن جنبه‌های مهم رویداد، فلاش‌بک‌های واضح رو تجربه کنه، و انگار رویداد دوباره تکرار میشه. علائم دیگه شامل کاهش پاسخ عاطفی، خاطرات ناراحت کننده از تروما، و مشکل در تجربه احساسات مثبت هست.

اختلالات سازگاری

اختلالات سازگاری به عنوان پاسخی به یک تغییر ناگهانی رخ میدن، مانند طلاق ، از دست دادن شغل ، پایان یک رابطه نزدیک، یک جابجایی، یا برخی از دست دادن‌ها یا ناامیدی‌های دیگه. این نوع اختلال روانی میتونه هم کودکان و هم بزرگسالان رو تحت تاثیر قرار بده و با علائمی مانند اضطراب، تحریک پذیری، خلق افسرده، نگرانی، عصبانیت، ناامیدی و احساس انزوا مشخص میشه.  

استرس پس از سانحه (PTSD)

PTSD پس از اینکه فرد در معرض مرگ یا تهدید به مرگ، آسیب جدی یا خشونت جنسی قرار گرفته، ایجاد میشه. علائم PTSD شامل دوره‌هایی از زنده‌کردن یا تجربه مجدد رویداد، اجتناب از چیزهایی که فرد در مورد رویداد یادآوری میکنه، احساس عصبانیت و داشتن افکار منفیه.

کابوس‌های شبانه، فلاش‌بک‌ها، فوران خشم، مشکل در تمرکز، پاسخ بهت انگیز و مشکل در یادآوری جنبه‌های رویداد تنها چند علامت احتمالی که افراد مبتلا به PTSD ممکن است تجربه کنه.

اختلال دلبستگی واکنشی

دلبستگی واکنشی زمانی ایجاد میشه که کودکان در چند سال اول کودکی با مراقبان بزرگسال روابط و دلبستگی‌های سالمی ایجاد نکنن. علائم این اختلال شامل کناره‌گیری از مراقبان بزرگسال و اختلالات اجتماعی و عاطفیه که ناشی از الگوهای مراقبت ناکافی و بی‌توجهی هست.

اختلالات تجزیه‌ای

اختلالات تجزیه ای اختلالات روانی هستن که شامل گسست یا وقفه در جنبه‌های آگاهی از جمله هویت و حافظه هست. اختلال تجزیه‌ای عبارتند از:

فراموشی تجزیه‌ای

فراموشی تجزیه‌ای از دست دادن موقت حافظه در نتیجه تجزیه هست. در بسیاری از موارد، این از دست دادن حافظه، ممکنه برای یک دوره کوتاه یا برای چندین سال طول بکشه، و نتیجه نوعی آسیب روانی هست.

فراموشی تجزیه‌ای بسیار بیشتر از فراموشی ساده هست. کسانی که این اختلال رو تجربه میکنن ممکن برخی از جزئیات رویدادها رو به خاطر بسپارن، اما ممکن جزئیات دیگری رو در یک دوره زمانی مشخص به یاد نداشته باشن.

اختلال تجزیه هویت

اختلال هویت تجزیه‌ای که قبلا به عنوان اختلال شخصیت چندگانه شناخته میشد، شامل وجود دو یا چند هویت یا شخصیت متفاوت در یک فرد هست. هر یک از این شخصیت ها روش خاص خود رو برای درک و تعامل با محیط دارن.

افراد مبتلا به این اختلال تغییراتی رو در رفتار، حافظه، ادراک، واکنش عاطفی و هوشیاری تجربه میکنن.

مسخ شخصیت/اختلال غیرواقعی سازی

اختلال مسخ شخصیت/ عدم تحقق با تجربه احساس خارج از بدن خود (مسخ شخصیت) و قطع ارتباط با واقعیت مشخص میشه. افرادی که این اختلال رو دارن اغلب احساس غیرواقعی بودن و قطع ارتباط غیرارادی با خاطرات، احساسات و آگاهی خود میکنن.

اختلالات علائم جسمی

این دسته که قبلا به عنوان اختلالات جسمانی شناخته میشد، اکنون به عنوان اختلالات علائم جسمی شناخته میشه. اختلالات علائم جسمی دسته‌ای از اختلالات روانشناختی هستن که شامل علائم جسمی برجسته‌ای هستن که ممکنه علت فیزیکی قابل تشخیصی نداشته باشن.

برخلاف روش‌های قبلی مفهوم‌سازی این اختلالات بر اساس عدم وجود توضیح پزشکی برای علائم فیزیکی، تشخیص فعلی بر افکار، احساسات و رفتارهای غیرعادی تأکید داره که در پاسخ به این علائم رخ میدن. اختلالات موجود در این دسته عبارتند از:

اختلال علائم جسمی

اختلال علائم جسمی  شامل درگیری با علائم فیزیکیه که عملکرد رو دشوار میکنه. این مشغولیت به علائم منجر به پریشانی عاطفی و دشواری در کنار آمدن با زندگی روزمره میشه.

توجه به این نکته حائز اهمیت که علائم جسمی نشان دهنده این نیست که افراد در حال دروغ درد فیزیکی، خستگی یا سایر علائم خودشون هستن. در این شرایط، آنقدر علائم فیزیکی جدی نیست که زندگی فرد رو مختل کنه، بلکه واکنش افراطی و رفتارهای ناشی از اون هست.

اختلال اضطراب بیماری

اختلال اضطراب بیماری با نگرانی بیش از حد در مورد داشتن یک مشکل پزشکی تشخیص داده نشده مشخص میشه. کسانی که این اختلال روانی را تجربه میکنن، بیش از حد نگران عملکردها و حس بدنشون هستن، متقاعد شدن که به یک بیماری جدی مبتلا شدن یا خواهند شد، و حتی زمانی که آزمایش‌های پزشکی هیچ بیماری رو تشخیص نمیده، مطمئن نمیشن.

درگیری به بیماری باعث اضطراب و ناراحتی قابل توجهی میشه. همچنین منجر به تغییراتی در رفتار مانند جستجوی آزمایش/درمان پزشکی و اجتناب از موقعیت‌هایی میشه که ممکن خطری برای سلامتی داشته باشن.

اختلال تبدیلی

اختلال تبدیلی تجربه علائم حرکتی یا حسیه که فاقد توضیح عصب شناختی یا پزشکی هست. در بسیاری از موارد، فرد پس از تجربه یک آسیب فیزیکی واقعی یا رویداد استرس‌زا به این اختلال مبتلا میشه که پس از اون به یک واکنش روانی و عاطفی منجر میشه. 

اختلال ساختگی

اختلال ساختگی قبلا دسته بندی خاص خودش رو داشت، اما اکنون در دسته علائم جسمی و اختلالات مرتبط DSM-5 قرار میگیره. این زمانیه که فرد عمداً علائم بیماری رو ایجاد، جعل یا مبالغه میکنه. سندرم مونچاوزن ، که در آن افراد برای جلب توجه وانمود به بیماری میکنه، یکی از اشکال شدید اختلال ساختگیه.

اختلالات تغذیه

اختلال تغذیه با نگرانی‌های وسواس‌گونه در مورد وزن و الگوهای غذایی مخرب مشخص میشه که بر سلامت جسمی و روانی تأثیر منفی می‌گذارد. 12 نوع اختلال خوردن عبارتند از:

بی اشتهایی عصبی

بی اشتهایی عصبی  با مصرف محدود غذا مشخص میشه و منجر به کاهش وزن میشه. برخی از افراد مبتلا به بی اشتهایی کم وزن هستن، اما برخی دیگه ممکن وزن متوسط یا بالاتر از حد متوسط داشته باشن. کسانی که این اختلال رو تجربه میکنن مشغله فکری و ترس از افزایش وزن و همچنین دید تحریف شده‌ای نسبت به ظاهر و رفتار خودشون دارن.

پرخوری عصبی

پرخوری عصبی شامل پرخوری و بعد از اون اقدامات شدید برای جبران این پرخوری‌ها هست. این رفتارهای جبرانی شامل استفراغ، استفاده از ملین ها یا دیورتیک ها یا ورزش بیش از حد باشه. 

نشخوار

نشخوار برگشت مواد غذاییه که قبلاً جویده شدن یا بلعیده شدن، با تف کردن-قورت دادن مجدد مشخص میشه. اختلال نشخوار در نوزادان، کودکان، نوجوانان و بزرگسالان رخ میده. همچنین در افرادی که دارای اضطراب، افسردگی یا سایر اختلالات روانپزشکی هستند، شایع تر هست.

مشکلاتی که از این رفتار ایجاد میشه شامل پوسیدگی دندان، زخم مری و سوء تغذیه است.

اختلال پیکا

پیکا هوس و مصرف کردن مواد غیر غذایی مثل خاک، رنگ یا صابون هست. پیکا بین کودکان بیشتر از بزرگسالان شایعه، در دوران بارداری هم دیده میشه. کمبود مواد مغذی در برخی موارد باعث هوس غیر غذایی میشه.

اختلال پرخوری

اختلال پرخوری شامل دوره‌هایی از پرخوری که در اون فرد مقدار زیادی غذا رو در مدت زمان کوتاهی مانند چند ساعت مصرف میکنه.

افراد مبتلا به اختلال پرخوری احساس میکنن کنترلی روی غذا خوردنشون ندارن. اپیزودهای پرخوری گاهی اوقات توسط احساسات خاصی مانند احساس شادی، اضطراب، یا بی حوصلگی یا به دنبال رویدادهای استرس زا ایجاد میشه.

اختلالات خواب و بیداری

اختلالات خواب شامل وقفه در الگوهای خوابه که منجر به پریشانی میشه و بر عملکرد روزانه تأثیر میگذاره. نمونه‌هایی از اختلالات خواب عبارتند از:

نارکولپسی

نارکولپسی وضعیتی که در اون افراد نیازی سرکوب‌ناپذیر به خواب دارن. افراد مبتلا به نارکولپسی ممکنه دچار کاهش ناگهانی توان عضلانی بشن که بهش کاتاپلکسی هم میگن.

همچنین مستعد توهمات هیپناگوژیک هستن که در هنگام خوابیدن فرد اتفاق میفته و توهمات هیپنوپومپیک که با بیدار شدن شخصی اتفاق میفته.

اختلال بی‌خوابی

اختلال بی خوابی اختلال روانی که ناتوانی در خواب کافی برای احساس آرامش وجود داره. در حالی که همه افراد برخی مواقع مشکلات و وقفه‌های خواب رو تجربه میکنن، بی خوابی زمانی به عنوان یک اختلال در نظر گرفته میشه که با پریشانی یا اختلال قابل توجهی در طول زمان همراه باشه.

پرخوابی

اختلال پرخوابی با وجود یک دوره خواب اصلی کافی، با خواب آلودگی بیش از حد مشخص میشه. افراد مبتلا به این بیماری ممکن در طول روز در زمان‌های نامناسب مانند محل کار و مدرسه به خواب برن.

اختلالات خواب مرتبط با تنفس

اختلالات خواب مرتبط با تنفس آنهایی هستن که شامل ناهنجاری های تنفسی – مانند آپنه خواب – میشن که در طول خواب رخ میدن. این مشکلات تنفسی میتونه منجر به وقفه های کوتاه در خواب بشه که منجر به مشکلات دیگری از جمله بی خوابی و خواب آلودگی در طول روز میشه.

پاراسومنیا

پاراسومنیا اصطلاحیه که اختلالات خواب رو توصیف میکنه که دارای رفتارهای غیرعادی هستن. چنین اختلال روانی عبارتند از راه رفتن در خواب، ترس از خواب، صحبت کردن در خواب و خوردن در خواب.

سندرم پاهای بی قرار

سندرم پای بیقرار یک بیماری عصبیه که شامل احساس ناراحتی در پاها و میل غیرقابل مقاومت به حرکت دادن پاها به منظور تسکین این احساسات است. افراد مبتلا به این عارضه ممکن احساس کشش، خزش، سوزش و خزیدن در پاهای خود داشته باشن که منجر به حرکت بیش از حد میشه که خواب رو مختل میکنه.