همه ما گاهی از شکست و نرسیدن به هدفهایمان ترس داشته ایم اما اگر طرحواره شکست داشته باشید، احساساتی مانند: انتظار فراگیر و مداوم از شکست، پست‌تر و پایین بودن نسبت به دیگران، یا باور اینکه همیشه در هر تلاشی شکست می‌خورید، شما را رها نمیکنند.
طرحواره شکست یعنی احساس بی‌کفایتی یا حقارت هنگام مقایسه خودتان با دیگران. احساس حماقت و ناتوانی، در رسیدن به چیزهایی که دیگران توانسته اند یا میتوانند به دست بیاورند. عدم اعتماد‌به‌نفس و تمایل به تعویق انداختن کارهایی که باید انجام شوند.
اگر به این طرحواره مبتلا هستید، احتمالاً یک منتقد درونی قوی دارید! صدایی در سر شماست که دائماً شما را سرزنش میکند و احساس خودبیزاری و ناکافی بودن به شما میدهد.
نشانه های طرحواره شکست
نشانه های زیر، علائم طرحواره شکست هستند.
- اگر احساس میکنید با وجود اینکه تلاش کرده اید به اندازه سایرین موفق نیستید
- گاهی اوقات با معطل کردن و درس نخواندن برای امتحان یا از دست دادن مهلت انجام یک کار، آن کار را خراب کرده و فرصت سوزی میکنید.
- احساس میکنید برای موفق شدن، بی کفایت هستید و لیاقت موفقیت را ندارید.
- از اینکه خیلی از روش ها و کارهایی که امتحان کرده اید نتیجه نداده احساس خستگی میکنید
- دیگران را تواناتر و توانمندتر از خودتان میبینید و این موضوع شما را از تلاشهای جدید منع میکند
- دیگران را باهوش‌تر از خودتان میبینید
- موقع مواجهه با چالشی که ممکن است روی دستاوردهای شما تاثیر داشته باشد، دچار اضطراب میشیوید و این قضیه شما را از ادامه آن کار، باز میدارد؟
ممکنه طرحواره شکست داشته باشی! در این مقاله با روانشناسی زیما همراه شو تا در مورد طرحواره شکست اطلاعات بیشتری به دست بیاری.
ریشه های طرحواره شکست
زمانی که والدین یا افرادی که در زندگیمان داریم تلاشهای ما را مسخره و بی‌ارزش جلوه میدهند یا ما را مورد انتقاد شدید قرار میدهند، میتواند باعث شود که تله‌ی شکست در ما فعال شود. اگر بارها و بارها به ما بگویند که خوب نیستیم یا کاری که انجام میدهیم به اندازه کافی خوب نیست، این پیام‌ها در اعماق مغز و ناخودآگاه ما درونی میشوند و شبیه یک مسیر پس‌زمینه وارد زندگی ما میشوند.
طرحواره شکست در اوایل دوران کودکی آغاز می شود، زیرا کودک یاد می گیرد که چگونه در این جهان زندگی کند و کارهایی را انجام دهد، از جمله صحبت کردن، مهارتهای بدنی، هماهنگی اعضای بدن، خودکنترلی و وظایفی که به عده ی او گذاشته میشود. متأسفانه، غیرمعمول نیست که مراقبین نسبت به نیاز کودک در حال رشد به عشق و حمایت بی قید و شرط در حین گذراندن یک تجربه یادگیری اصلی بی احساس (یا بدتر از آن) باشند: تلاش و شکست و تلاش دوباره. با جلب محبت و حمایت و تشویق در هنگام شکست، کودکان یاد می گیرند که شکست، «بد» یا دلیلی برای احساس طرد شدن نیست.
اگر کودک این حمایت را دریافت نکند، میتواند به‌طور غیرمنطقی باور کند که، به نوعی ناقص است، شایستگی کافی را ندارد و همیشه عقب است. این همان طرحواره شکست است.
برخی از مشکلات رایج دوران کودکی که منجر به طرحواره شکست می شوند:
- وجود لحن کلی بی حوصلگی، سرخوردگی و ناامیدی در خانه.
- ینکه کودک به دلیل شکست تحقیر شده یا با ظلم، تحقیر یا تمسخر با او رفتار شده باشد.
- والدین یا سرپرست کودک، از او خواسته های غیرممکنی داشته است که باعث شده کودک در آنها شکست بخورد و احساس ناشایستگی کند.
- اختلالات عصبی، مانند نارساخوانی و ADHD، میتواند به این معنا باشد که کودکان راههای متفاوتی برای دستیابی دارند که ناشناخته می‌مانند. زمانی که این کودکان، نمیتوانند از راههای معمول (شبیه دیگران) وظابف خود را انجام دهند، در اجرای این وظایف شکست میخورند و طرحواره شکست در آنها شکل میگیرد.
- نژادپرستی، تبعیض جنسی، همجنس گرا هراسی، و سایر اشکال نفرت و تعصب اجتماعی می توانند موفقیت افراد را تضعیف کنند و در عین حال “قربانی” را مقصر بدانند؛ همین امر باعث ایجاد طرحواره شکست میشود.
- شکست خوردن کودک در مدرسه یا ضعف او در برخی درسها که میتواند روحیه او را تضعیف کند و این تصور را به او بدهد که نسبت به همسن و سالانش، ضعیف و ناتوان و شکست خورده است.
- اگر مادر یا پدر شما یا هر دو بسیار موفق بوده اند و شما تصور میکردید که هرگز نمیتوانید به استانداردهای بالا و کمالگرایانه ی آنها برسید.
- اگر کودکی آزاردهنده یا غفلت‌آمیزی داشته اید و بخش زیادی از دوران کودکی شما در حالت «جنگ یا فرار» سپری شده، احتمالا این طرحواره در شما فعال شده است.
- شاید به یک شهر یا کشور جدید یا حتی یک مدرسه جدید نقل مکان کرده اید و نتوانسته اید با افراد یا محیط جدید ارتباط برقرار کنید.
- طرحواره، خویشتن‌داری ناکافی و طرحواره خودکنترلی میتوانند دلایل دیگری برای ایجاد این طرحواره باشند. ناتوانی در تحمل ناامیدی یا به تأخیر انداختن رضایت، باعث میشود نتوانیم به اندازه کافی در یک کار یا اقدام، بمانیم و تلاش کنیم به همین دلیل، آنها را بدون داشتن هیچگونه دستاوردی ترک میکنیم و همین امر به طرحواره شکست، دامن میزند.
اهداف درمانی طرحواره شکست
این طرح واره، هسته اصلی بسیاری از رفتارهای اعتیاد آور است، چون انسانها برای سرکوب یا خنثی کردن احساسات دردناکی که این طرحواره در آنها ایجاد میکند، به مواد مخدر و الکل، رو می آورند. با کمک این نوشته و مشاوران زیما، میتوانید برای درمان این طرحواره، راه حل‌های مناسبی پیدا کنید و با از بین بردن تله‌ی شکست، کیفیت و رضایت خود را از زندگیتان افرایش دهید. در درمان طرحواره شکست، سه هدف وجود دارند:
- اولین هدف این است که با بهبود مهارتهای خود و افزایش اعتماد به نفستان، سطح موفقیت خودتان را افزایش دهید.
- هدف دوم این است که به شما کمک کنند تا در صورتی که در هر زمینه ای موفق شدید، ارزش واقعی موفقیت خود را تشخیص دهید.
- هدف سوم این است که به شما کمک کنند تا مرزهای غیرقابل تغییر توانایی‌های خود را بپذیرید و بدانید که همه، فارغ از میزان توانایی های شما و به عنوان یک انسان برای شما ارزش قائل هستند.
درمان طرحواره شکست به چه صورت است؟
اقدامات زیر، مجموعه ای از اقداماتی هستند که میتوانند در بهبود طرحواره شکست به شما کمک کنند. البته فراموش نکنید که ممکن است درمان طرحواره ها، هم به زمان زیادی نیاز داشته باشد هم به مشاوره فردی.
- سعی کنید به دوران کودکی خود از دریچه واقعیت نگاه کنید نه از دریچه خاطرات. مواردی را که در کودکی از سر گذرانده اید و احتمالاً در ایجاد طرحواره شکست نقش داشته اند، فهرست کنید. اکنون، دوباره از دریچه عینی به آنها نگاه کنید و ببینید چگونه حق داشتید شکست بخورید ولی همچنان یک کودک شایسته، کافی و باارزش باشید.
- اکنون، در زمان حال، راه هایی را فهرست کنید که معتقدید شکست خورده اید. فرض کنید این شکستها توسط یک دوست یا همکار اتفاق افتاده اند نه شما!!تصور کنید که چگونه با او در مورد این شکستها صحبت می کنید – آیا همانقدر که با خودتان خشن و سختگیر هستید، با او نیز خشن و سخت گیر خواهید بود؟ به فهرست خود برگردید و این بار با اضافه کردن یک برچسب “معقول” بودن، آن را به روز کنید
- درک کنید که یک طرحواره یک محرک عاطفی است و لازم نیست باور کنید که این احساس درست است فقط به این دلیل که آن را تجربه می کنید. هنگامی که آن را تشخیص دادید، با صدای بلند، به خود یادآوری کنید که آن را رها کنید: «زیما جان (بجای زیما نام خودتان را صدا بزنید)، می دانی از احساسی که این طرحواره به تو می دهد، بهتری و لیاقت بیشتری داری.»
- با گذشت زمان، مردم اغلب احساس بد در مورد خود را با بهره وری یا داشتن استانداردهای بالا اشتباه می گیرند. برای موفقیت لازم نیست احساس بدی داشته باشید.
- شکست خوردن را تمرین کنید برای رسیدن به موفقیت باید شکست ها را بپذیرید. با در نظر گرفتن این موضوع، به خود اجازه دهید تلاش های کوچکی با آزمون و خطا انجام دهید و به سمت پروژه های بلندپروازانه تر بروید.
حرف آخر زیما درباره طرحواره شکست
در نهایت، میشود گفت که احساس شکست ممکن با طرحواره‌های دیگر مانند خود انضباطی ناکافی، شرم و نقص، محرومیت هیجانی همراه باشد. این طرحواره زیربنای شکست شما را شناسایی کرده و روی آن با شما کار میکند. اگر هم مایل هستید در مورد طرحواره ها بیشتر بدانید، روی اسم هر طرحواره کلیک کنید تا مطالب مرتبط با آن را مطالعه کنید.
0 Comments