همیشه نگران این هستید که عزیزانتان شما را ترک کنند؟ تنها ماندن، یکی از بزرگترین ترس‌ها‌های شماست؟ این دو مورد، علائمی است که نشان می‌دهد طرحواره رهاشدگی در شما فعال است. ریشه طرحواره رهاشدگی، بی ثباتی یا غیرقابل اعتماد بودن افرادی بوده است که با شما در ارتباط هستند و قاعدتا باید حامی شما باشند ولی نیستند. به طور مثال پدر و مادر.
دلیل این طرحواره این است که در گذشته، افراد مهم زندگیتان، به اندازه کافی از شما حمایت عاطفی نکرده‌اند. به طور مثال، از نظر عاطفی ناپایدار و غیرقابل پیش بینی بوده‌اند (مانند عصبانیت) قابل اعتماد نبوده‌اند، حضورشان در زندگی شما و در کانون خانواده، نامنظم بوده است، زودتر از حالت معمول از دنیا رفته اند یا… طرحواره رها شدگی پشت بسیاری از اضطراب‌های ما در روابط است. اینکه بتوانید این تله را فراموش کنید یک مسئله‌ی بسیار مهم است و باعث می‌شود بتوانید از روابط عاطفی و زندگی خود لذت ببرید.
در این نوشته، به معرفی طرحواره رهاشدگی و پس از آن به موارد زیر می‌پردازیم.
- دلایل ایجاد تله رهاشدگی
- نشانه‌ها‌های درگیری با تله رهاشدگی
- درمان طرحوراه رهاشدگی
- کمک به فردی که طرحواره رهاشدگی دارد.
چرا در دام تله رهاشدگی می افتیم؟
در این قسمت به معرفی دلایلی می‌پردازیم که باعث می‌شوند در یک فرد، تله رهاشدگی ایجاد شود. توجه داشته باشید که دلایل زیر، مهمترین دلایل ایجاد تله رهاشدگی هستند نه تمام دلایل!! پس اگر هیچکدام از این دلایل برای شما صادق نبودند ولی احساس کردید که به این تله دچار هستید، احساس خود را باور کنید. و اما طرحواره وابستگی چه منشاهایی دارد؟
- منشا طرحواره رهاشدگی ممکن است رفتار والدینی باشد که ثبات اخلاقی ندارند یا سایر موقعیت‌‌هایی که در تجربه دلبستگی ایمن شما اختلال ایجاد میکند، مانند از دست دادن زودهنگام والدین یا اعتیاد آنها و در کل، نوسانات اخلاقی آنها.
- ممکن است زمانی که کودک بودید، والدینتان یا کسانی که شما را بزرگ کردند، مرده باشند یا خانه را ترک کرده باشند. علاوه بر این، ممکن است والدین شما برای مدت طولانی از هم جدا شده باشند یا در بیمارستان بستری شده باشند.
- در یک موسسه یا مرکز نگهداری ایتام بزرگ شده‌اید که افراد مختلف و متفاوتی را درجایگاه مادر دیده اید، یا در سنین پایین به مدرسه شبانه روزی فرستاده شده باشید و دوری از والدین را تجربه کرده باشید.
- والدین و بخصوص مادرتان مشکل رفتاری داشته‌اند به طور مثال مادر شما همیشه آنقدر افسرده، عصبانی یا مست بود که نمی‌‌توانست از شما مراقبت کند.
- پدر و مادر شما در کودکی شما از هم جدا شده‌اند یا آنقدر دعوا کرده‌اند که همیشه می‌ترسیدید یکدیگر را ترک کنند.
- در یک بازه زمانی خاص، یا پس از یک اتفاق، توجه والدینتان به شما، به میزان قابل توجهی کم شده است. مثلاً یک خواهر یا برادر کوچکتر از شما در خانواده به دنیا آمده که باعث شده والدین، بیشتر به او توجه کنند تا به شما. یکی از اعضای خانواده شما بیمار شده و سایر اعضا مجبور شده‌اند، توجه و زمان بیشتری برای او صرف کنند. و در نهایت پدر و مادرتان با فرد دیگری ازدواج کرده‌اند.
- یا برخلاف تمام موارد بالا، خانواده شما بیش از حد مراقبتان بوده‌اند و در دوران کودکی هرگز فرصتی برای رویارویی با چالش‌های زندگی نداشته اید.
- از نظر بیولوژیکی، استعداد بیشتری در ایجاد طرحواره رهاشدگی دارید. تعجب آور است نه؟ البته اکثر دانشمندان، معتقدند که مسائل بیولوژیکی اثر چندانی روی این طرحواره ندارد ولی طبق مشاهدات محققان، برخی نوزادان، نسبت به جدایی، حساستر هستند و همین امر آنها را مستعد افتادن در دام تله رهاشدگی میکند.
اگر به طرحواره رهاشدگی دچار شده باشید، معمولا افرادی را جذب می‌کنید که متعهد نیستند و دنبال رابطه پایدار نیستند.
نشانه‌های فردی که به تله رهاشدگی مبتلا شده، چیست؟
سوالات زیر مانند یک تست طرحواره رهاشدگی عمل میکنند. اگر با پنج یا بیش 5 گزاره، از گزاره‌ها‌ی زیر موافق هستید، ممکن است طرحواره رهاشدگی داشته باشید:
● اگر حس کنم، دیگران از من دوری میکنند، سعی میکنم و دوست دارم به آنها نزدیک شوم.
● اگر ندانم همسر یا پارتنرم کجاست یا چه کار میکند، واقعا مضطرب می‌شوم.
● همیشه در روابطم به سمت وسواس پیش می‌روم.
● همیشه در روابطم به دنبال نشانه‌هایی هستم که نشان می‌دهند احساسات شریکم در حال تغییر است.
● در روابطم آنقدر مضطرب می‌شوم که تمایل دارم زودتر آنها را خراب کنم.
● اغلب خودم را در رابطه با افرادی می‌‌بینم که نمی توانند به طور متعهدانه کنار من باشند
● بزرگسالان در دوران کودکی من غیرقابل پیش بینی بودند، یک دقیقه خوب، یک دقیقه سرد، عصبانی یا…
● تمایل دارم احساسات و نیازهایم را برای خودم نگه دارم و آنها را مطرح نکنم. نگرانم که اگر به شریک زندگیم نشان دهم که واقعاً چه کسی هستم یا چه نیازهایی دارم، مرا ترک کند.
● احساس میکنم که همه روابط، یک روزی تمام می‌شوند و تنها مسئله ی متفاوت، زمان پایان آنهاست.
● وقتی در رابطه هستم، تمرکز روی زندگی و مسائل شخصی خودم برایم دشوار است
سایر نشانه های تله رهاشدگی
- نگران این هستید که فرد مقابلتان رابطه را ترک کند، شما را بخاطر یک نفر دیگر رها کند یا بمیرد.
- به علائمی که نشان می‌دهد ممکن است اطرافیان، شما را ترک کنند بیش از حد، توجه می‌کنید. به طور مثال اگر به پیام شما پاسخ ندهد، فکر می‌کنید رابطه، تمام شده است.
- نسبت به تغییرات رفتار دیگران که ممکن است نشان دهنده تغییر احساسات آنها نسبت به شما باشد، بیش از حد حساس هستید و به آنها توجه می‌کنید. به عنوان مثال، آنها خسته هستند و فکر می کنید این بدان معنی است که علاقه خود را به شما از دست داده اند.
- شما بیش نسبت به وقتی که طرف مقابل به شما اختصاص می‌دهد حساس هستید. مثلاً آنها مشغول کار هستند و شما فکر می‌کنید این بدان معنی است که آنها می خواهند ترک کنند.
- شما سعی می کنید با برقراری ارتباط بیش از حد، نادیده گرفتن مرزهای خود یا تمرکز کامل روی نیازهای طرف مقابل، نگذارید شما را ترک کند.
- عصبانی می شوید و آنها را متهم می‌کنید که علاقه خود را به شما از دست داده‌اند یا تلاش میکنند شما را ترک کنند.
- به طور کلی از داشتن رابطه اجتناب می کنید.
- تنها بودن برای شما دردناک است برای همین سعی می کنید از این احساس فرار کنید به طور مثال با نوشیدن الکل
- به افرادی وابسته هستید که غیرقابل اعتماد و غیرقابل دسترس هستند
از رابطه جنسی برای موارد زیر استفاده می‌کنید:
- برای ایجاد ارتباط نزدیک
- ایجاد ارتباط سریع
- ترمی‌م ساختارهای ارتباطی
- مقابله عاطفی
برای دوری از تنهایی هم ممکن است:
- دچار خود شی انگاری شوید.
- بخاطر جلب رضایت دیگران، نیازهای خود را کاملا نادیده بگیرید
- در روابط جنسی خود آنطور که دیگران می‌خواهند رفتار کنید.
چگونه از تله رهاشدگی رها شوم و آن را درمان کنم؟
اول اینکه رهاشدن از تله‌ها کار ساده ای نیست و زمانبر است پس اگر از تمرینات خود نتیجه نگرفتید، نا امید نشوید. شاید لازم است بیشتر تمرین کنید یا به روانشناسان زیما مراجعه کنید. فراموش نکنید که روانشناسی هم یک تخصص است و ممکن است افراد غیر متخصص از عهده‌ی آن برنیایند.
1. هر وقت احساس کردید دیدگاههای شما مبنی بر اینکه افراد دیگر در نهایت شما را ترک میکنند، می‌میرند یا رفتاری غیرقابل پیش بینی دارند، اغراق آمیز است، آنها به چالش بکشید.
2. مراقب باشید که چگونه به جدایی موقت از دیگران واکنش نشان می‌دهید. سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید و جدایی‌ها و دوریهای موقت و کوتاه را بزرگنمایی نکنید.
3. این انتظار غیرواقعی که دیگران باید همیشه در دسترس شما باشند و خودشان را با شما وقف دهند، کنار بگذارید.
4. یاد بگیرید که بپذیرید بقیه هم، حق دارند محدودیت‌هایی برای رابطه با شما قائل شوند و حد و مرزهای خود را داشته باشند.
5. مراقب رفتارهایی که انجام می‌دهید تا مطمئن شوید دیگران در کنار شما می‌مانند باشید. چون ممکن است ناخواسته، بیش از حد به دیگران بچسبید.
6. اینکه باید مطابق میل دیگران رفتار کنید تا شما را ترک نکنند فراموش کنید و سعی کنید این دیدگاه خود را به چالش بکشید.
7. به طور کلی شریک‌هایی را انتخاب کنید که می‌توانند به شما تعهد بدهند و اهل روابط پایدار هستند.
8. با رفتارهای حسادت آمیز، نزدیکی بیش از حد، عصبانیت یا کنترل شریک عاطفی خود را از خودتان دور نکنید.
9. به محض اینکه متوجه شدید، یک رابطه ناپایدار است، آن را ترک کنید و یاد بگیرید که تنهایی را تحمل کنید.
10. زمان‌هایی را که در زندگی خود تجربه رها شدن داشته‌اید، فهرست کنید. از روش درمانی EMDR برای از بین بردن احساسات منفی و ادراک از خود ایجاد شده توسط آن رویدادها استفاده کنید.
چگونه به فردی که طرحواره رهاشدگی دارد کمک کنیم؟
حمایت از فردی که ترس از رها شدن دارد می تواند چالش برانگیز باشد. آنها ممکن است تلاش شما برای صحبت در مورد این مشکل را به عنوان یک انتقاد یا نگرانی ببینند. البته انتقاد و نگرانی در مورد اینکه شریک زندگیشان آنها را ترک خواهد کرد. در نتیجه، مهم است که با حوصله و همدلی در این مورد با آنها صحبت کنیم.
وقتی درباره ترس دیگران از رها شدن صحبت می‌کنید، سعی کنید:
- به طرف مقابل خود اطمینان زیادی بدهید.
- روی آنها تمرکز کنید و اینکه چگونه ترس آنها بر شادی آنها تأثیر می‌گذارد.
- نگرانی و عشق خود را نسبت به او ابراز کنید.
- در مورد آنچه ممکن است کمک کند، اگر آنها برای آن بحث باز هستند، بحث کنید.
- در طول مکالمه آرام بمانید.
- اجتناب از اصطلاح «مسائل رهاسازی» ممکن است مفید باشد. این اصطلاح می‌‌تواند مفهوم منفی داشته باشد و این ایده را تقویت کند که مشکلی با فرد وجود دارد.
برای جلوگیری از تحریک اضطراب او، این کارها را نکنید:
- فرد را به خاطر ترسش، سرزنش یا مورد انتقاد قرار ندهید.
- انتظار نداشته باشید بدون حمایت عاطفی شما و سایر عزیزانش، تغییر کند.
- آنها را تهدید نکنید. به طور مثال به آنها نگویید اگر درخواست کمک نکردی تو را رها میکنم.
حمایت از کودکان دچار تله رهاشدگی
کودکانی که ترس از رها شدن دارند ممکن است نیازهای زیر را داشته باشند.
- اطمینان خاطر و دریافت توجه مداوم مراقبین
- شفقت و مهربانی. مهربانی به آنها امنیت روانی می‌دهد.
- یک روال روزانه منظم، این روال منظم می تواند زندگی را برای آنها قابل پیش بینی تر و اطمینان بخش‌تر کند.
- بررسی‌های منظمی که از آنها می‌خواهد در مورد احساسات خود صحبت کنند: این امر باعث می‌شود تغییرات را سریع متوجه شوید.
به یاد داشته باشید که رفتار چالش برانگیز اغلب بیانگر آشفتگی عاطفی است. اگر کودکش اضطراب شدیدی را تجربه کرد یا اعتماد به نفس پیدا نکرد، ممکن است یک مراقب بخواهد با یک روانشناس کودک مشورت کند.
حرف آخر زیما
حال که این نوشته را تا انتها مطالعه کرده‌اید، احتمالا به موضوع طرحواره‌ها علاقه دارید. به همین دلیل، زیما پیشنهاد میکند مقالات و دسته بندی‌های زیر را که در مورد طرحواره‌ها هستند مطالعه کنید.
مقالات مربوط به طرحواره
0 Comments