سبک‌های فرزندپروری

تعریف درست فرزندپروری

فرزندپروری شاید یک واژه ای در لغت ساده در عین حال پیچیده و مهمه. قطعا همه ما میدونیم که فرزند پروری بیش از تامین نیازهای اولیه مثل خوراک و پوشاک و یک سرپناه امنه. اما فرزندپروری چیه؟چه سبک‌هایی داره؟ بهترین سبک فرزند پروری کدومه؟ در این سری از مقالات روانشناسی زیما مهارتهای فرزند پروری رو با هم یاد بگیریم.

فرزند پروری مجموعه روش‌هایه که که والدین برای رشد و پرورش کودکشون، به کار میبرن سبک‌ها و روش‌های فرزند پروری می‌تونه بخش مهمی از سلامت روان افراد را شکل بده.

در دهه 1980 بامریند، روانشناس رشدی دانشگاه کالیفرنیا سبک‌های فرزند پروری رو معرفی کرد مککوبی و مارتین اصلاحاتی رو اون انجام دادن و 4 سبک فرزندپروری رو معرفی کردن که امروزه در روانشناسی مورد استفاده قرار می گیره: سبک فرزندپروری مقتدرانه، مستبدانه، سهل گیرانه و سبک فرزندپروری طردکننده. طبق نظریه بامریند بین نوع سبک فرزندپروری و رفتار کودکان رابطه تنگاتنگی وجود داره. سبک‌های مختلف فرزندپروری می‌تونن منجر به نتایج و رشد متفاوت کودک بشن.

اگر سبک‌های فرزندپروری رو بر اساس رفتار دسته بندی کنیم دو بعد مطالبه گری و پاسخگویی تقسیم میشن. مطالبه گری : میزانی که والدین رفتار فرزند خود را کنترل می کنند یا توقع بلوغ دارن و پاسخگویی : به میزان پذیرش و حساسیت والدین نسبت به نیازهای عاطفی و رشدی فرزندانشون اشاره داره.

فرزندپروری مقتدرانه

مطالبه گری بالا پاسخگویی بالا

والدین مقتدر انتظارات زیادی برای موفقیت و بلوغ دارن، اما خونگرم و پاسخگو هم هستن.

این والدین با گفتگوهای باز، ارائه راهنمایی و استفاده از استدلال، قوانینی رو وضع و مرزها رو مشخص میکنن.

این پدر و مادر‌ها در قبال رفتار و اعمالشون دلیل و توضیح به فرزندانشون ارائه میدن. توضیح به کودکان باعث میشه آگاه بشن و ارزش، اخلاق و هدف رو به کودکان آموزش میده.

روش‌های انضباطی این والدین تقابلیه. مستدل، قابل مذاکرس، نتیجه گراس و به تنظیم رفتارها اهمیت میده.

والدین مقتدر مهربان و حامی هستن به استقلال فرزندانشون احترام میذارن، آزادی زیادی به کودک میدن و استقلال فرزندشون رو تشویق می کنن. این سبک از فرزندپروری به سبک فرزندپروری دموکراتیک معروفه و ارتباط بین والدین و فرزندان دوطرفس.

فرزندان والدین مقتدر معمولا :

• خوشحال و راضی هستند.
• مستقل ترند
• فعال ترند.
• عملکرد تحصیلی بهتری دارند.
• عزت نفس در اونها به خوبی را توسعه پیدا کرده.
• مهارت‌های اجتماعی رو آموختن و با همسالانشون تعامل خوبی دارن.
• از سلامت روانی خوبی برخوردان – افسردگی، اضطراب، اقدام به خودکشی، بزهکاری، مصرف الکل و مواد مخدر در اونها کمتره.
• رفتارهای خشونت آمیز کمتری از خودشون نشون میدن.
• وابستگی ایمن دارن.

فرزندپروری مستبدانه

تقاضای بالا پاسخگویی کم

کنترل بالای والدین و پاسخگویی پایین دو ویژگی سبک استبدادیه.

با اینکه فرزندپروری مقتدرانه و مستبدانه شباهت‌هایی دارن، اما چندین تفاوت مهم در باور و رویکرد فرزندپروری دارن. در هر دو سبک والدین استانداردهای بالایی دارند، والدین مستبد با دلایلی مثل ” چون من میگم  ” اطاعت کورکورانه را طلب می کنن. قوانین و دستورات سختگیرانه ای دارن و ارتباط اونها یک طرفس. هر گونه تلاشی برای استدلال با اونها به درهای بسته میخوره.

این والدین از نظم و انضباط شدید استفاده می کنن و اغلب اوقات از تنبیه‌های سخت مثل تنبیه بدنی به عنوان راهی برای کنترل رفتار بچه‌ها استفاده می کنن. روش‌های انضباطی اونها قهریه یعنی خودسرانه، اجباری، سلطه جو.

والدین مستبد به نیازهای فرزندشون پاسخ نمیدن و عموماً پرورش دهنده نیستن و بدرفتاریه خودشون رو توجیه میکنن.

کودکانی که والدینشون سبک فرزندپروری مستبدانه دارن معمولا:

• روحیه ناخوشی دارن
• به اندازه کافی مستقل نیستن
• احساس ناامنی میکنن
• عزت نفس پایینی دارن.
• مشکلات رفتاری بیشتری نشون میدن.
• کج خلقند
• عملکرد تحصیلی ضعیفی دارن
• مهارت‌های اجتماعی کمی دارن
• بیشتر مستعد درونی کردن رفتار و مسائل روانی هستن
• احتمال درگیریشون با مواد مخدر بیشتره

فرزندپروری سهل‌ گیرانه

تقاضای کم پاسخگویی بالا

والدین سهل و آسان گیر قوانین و مرزهای بسیار کمی رو تعیین می کنن و تمایلی به اجرای قوانین ندارن. مهربان، خونگرمند،دوست ندارن نه بگن یا فرزندانشونو ناامید کنن.

فرزندان والدین سهل‌گیر بدترین نتایج رو دارن :

• نمیتونن از قوانین پیروی کنن.
• خودکنترلی خوبی ندارن
• خود محورن
• در روابط و تعاملات اجتماعی مشکلات بیشتری دارن

والدین طردکننده (بی توجه)

تقاضای کم پاسخگویی کم

والدین سهل انگار و بی توجه مرزهای محکم یا استانداردهای بالایی ندارن.

نسبت به نیازهای فرزندانشون بی تفاوتن و در زندگی اونها دخالتی ندارن.

 والدین طرد کننده خودشون ممکنه مشکلات روانی مثل افسردگی، آزار جسمی یا بی توجهی در دوران کودکی تجربه کرده باشن.

فرزندان والدین غافل:

• تکانشی تر هستن
• نمیتونن احساساتشون رو تظیم کنن.
• با رفتارهای بزهکارانه و مشکلات اعتیاد بیشتری مواجه میشن.
• مشکلات روانی بیشتری دارن – به عنوان مثال خودکشی در سنین نوجوانی

بهترین سبک فرزندپروری کدومه؟

طی دهه‌ها مطالعه ی محققان و پژوهشگران، والدین مقتدر بهترین نتایج رو درسبک‌های  فرزندپروری دارن، والدین مقتدر فرزندان شادتر و سالم تری تربیت می کنند که برای رویارویی با چالش‌های دنیای واقعی تواناترند. روانشناسان و روانپزشکان بهترین سبک فرزندپروری رو سبک مقتدرانه در نظر میگیرن اما استثناهایی هم وجود داره مثلا در بعضی فرهنگ‌ها ومناطق جغرافیایی فرزندان والدین مستبد عملکرد تحصیلی بهتری داشتن. سبک فرزندپروری تنها عامل تعیین کننده نیست یک عامل مهم رفتار کودکه و میتونه بر انتخاب سبک تربیتی والدین تأثیر بذاره. قطعاً فرزند پروری خوب یک هنره اما یک فرمول واحد برای تربیت خوب وجود نداره. به هر حال، فرزندپروری یک علم دقیق نیست. خبر خوب اینه که همه توانایی تبدیل شدن به والدین مطلوب رو دارن و میتونن استراتژی‌های فرزندپروری مناسب با خلق و خوی فرزندشون رو با مطالعه و کمک خواستن از یک مشاور با تجربه انتخاب کنن.